Jan Balthusz Otterspoor ⁷⁹

  General Notes:

Op 17 februari 1680 begint een proces voor de Stadhouder en de Leenmannen der hooge vrije heerlijkheid van Langerak. De drossaard is de aanklager en de gedaagden zijn: 1) Barent Jans herbergier en inwoonder van Langerak, 2) Bastiaan Gijsen, 3) Cornelis ]ans Vuijck alias de jonge Kees Balsen, 4) Claes Cornelis den Uijl, 5) Cornelis Cornelis den Uijl. De vijf gedaagden verschijnen niet. Op 8 maart en op 17 maart van dat jaar vinden weer zittingen plaats van dit hogere rechtscollege. Maar ook op deze beide dagen verschijnen de gedaagden niet. Pas bij de volgende rechtdag op 27 mei 1680 wordt duidelijk wat er gebeurd is en waarom de vijf bovengenoemde personen vervolgd moeten worden. 'Op sondage de 1e februarij 1680 in den avont Jan Baltens Otterspoor is gekomen ten huijse van Barent Jans herbergier alwaer de voorsegde gedaegdens alle mede waren off eniger tijt daer na sijn ingekomen. Dat de voors[egde] Jan Baltens Otterspoor omtrent de clocke tien uijre uijtten herberge gegaen sijnde om hem naer huijs te vervoegen, twee van de voors[egde] gedaegdens in persoon, namentlijk Bastiaen Gijsen ende Cornelis Jans Vuijck hem Otterspoor hebben nagegaen ende gevolght. Daerover den voors[egde] Otterspoor merckende dat de selve volgende persoonen ende mede gedaegdens niet goets in sin hadde, hem aen 't loopen heeft begeven, ende int loopen is gevallen ende gerolt vande Hoogendijck. Ende eer hij wederom was opgestaen, deselve twee mede gedaegdens elck met een bloot mes in de handt hem hebben aengevallen ende met snijden in den hoet en kleederen, mitsgaders met vordere grootte dreijgementen gedwongen te rugge te moeten keeren ende weder te gaen in de huijsinge ende herberge van Baerent Jansz, oock mede gedaegde. Ende daer weijnigh tijts geweest hebbende dat doen den voors[egde] Cornelis Jans Vuijck, Bastiaen Gijsen ende Claes Cornelis den Uijl elck met een bloot mes in de handt ende den voors[egde] Baerent Jans herbergier in de handt hebbende een groote stock, ge­melten Jan Baltens Otterspoor sonder eenige redenen geweldighlijck hebben aengevallen, snijdende hem in de kleederen ende slaende met de stock opt lijff onder het seggen: 'Gij bent den dieff vant gelt dat hier over aght dagen gestolen is. Gij sult het bekennen' ende diergelijcke woorden meer gebruijckende. Ende den voors[egde] Jan Baltens Otterspoor daer naer een weijnigh hebbende laetende rusten sijluijden terstont hem weder op de voors[egde] maniere hebben geaggresseert ende bejegent. Tselve oock tot verscheyde maelen alsoo repeterende ende hem Otterspoor in de herberge beseth houdende ende seggende mede den voors[egde] Cornelis Jans Vuijck: 'Ghij sult het bekennen off belijden dat gij den dieff vant gelt bent off ick sal mijn paert doen haelen ende rijden u aen vieren'. Dat in de nanaght oock in de voors[egde] huijsinge is gekomen den boven genoemde Cornelis Cornelis den Uijll, mede gedaegde die een corten tijt daer geweest sijnde, de voors[egde] vier andere mede gedaegdens inde voors[egde] haere violente agressie jegens den meergenoemden Jan Baltens Otterspoor heeft geassisteert. Oock een stock in de handt genomen ende daer mede den selven Otterspoor geslagen op het hooft dat hij onder de voet is gevallen. Mede ondert seggen: 'Gij sult bekennen dat gij den dieffbent off ick sal u de keel toetreden', slepende hem met het hayr over de vloer ende daer na settende een voet op sijn hals. In alle welcke violentie de voors[egde] vijff gedaegdens gesamentlijck noch den geheelen volgende dagh vanden 2 februarij hebben gecontinueert, houdende de deuren gesloten. Ende wanneer bij andere persoonen is geclopt om mede in de herberge te comen, hen bijde gedaegdens in persoon is geantwoort: 'u quartier is hier niet goet, gijlieden moet vertrecken', Ende naer t vertreck vandien persoonen sijlieden den gemelten Otterspoor datelijck weder in voegen ende onder de voors[egde] bejegeningh als boven hebben getracteert. Ende hij eens opt bedde geraeck sijnde sij gedaegdens hem terstont vant bedde hebben gehaelt ende weder op de voors[egde] manieren gehandelt, hebbende de voors[egde] Otterspoor tot meermalen geroepen rnoort ende gewelt. Dat echter de gedaegdens in persoon met haer violentie hebben gecontinueert tot dat eyndelijck den voors[egde] Jan Otterspoor aen henluijden heeft belooft te sullen geven 5½ ducatons. Ende dat sijn broeder op den tweeden februarij omtrent den avont mede in de huijsinge ende herberge is gekomen, wanneer sij hem seer mishandelt hebben laeten passeren. Alle welcke sijnde saecken van seer groote ende exorbitante violentie die in een landt van goede justitie niet behooren te werden getollereert. Maer andere ten exempell swaerlijcke aenden lijve gestraft'.
De drossaard komt, nu de gedaagden voor de vierde maal niet verschenen zijn, tot de volgende eis: Dat zij 'sullen werden gebannen uijtten heerlijckheijt Langerack haer leven langh gedurende ende in handen van de justitie comende sullen werden geschavotteert ende openbaerlijcken gegeesselt ten exemple van anderen met confiscatie van haeren goederen'. Dit is een zeer zware eis. Op 3 juli van dat jaar doen de Leenmannen uitspraak in het kasteel van Langerak, nadat zij eerst schriftelijk advies hadden ingewonnen van twee onpartijdige rechtsgeleerden. Zij verbannen voorts alle gedaagden, wegens exorbitant geweld, uit de Heerlijkheid Langerak voor de tijd van vier jaren 'sonder oijt binnen deselve heerlijcheijt in de voors[egde] tijt van jaeren te mogen comen op peijne van swaerdere straffen'. Voorts worden de vijf personen veroordeeld tot betaling van de kosten van het proces. Op 12 oktober wordt bepaald, dat de kosten van het proces bedragen 435 gulden 16 stuivers.

f238 30-6-1683
Gijsbert Baltis en broer Jan Baltis, tot lasten van Cornelis Jans Vuijck, Barent Jans, Cornelis Jans den Uijl, Claes den Uijl en Bastiaen Gijse ⁷⁹